3. İyi-Kötü Nedir Bilmek
İslâm’da iyi; Allah ve Rasûlü’nün iyi ve helal dediği şeydir. Kötü de Allah ve Rasûlü’nün kötü ve günah dediği şeydir. Çünkü her şeyi yaratan her şeyi bilendir. İşte bundan dolayı her şeyi önce Allah’a danışmak sonra da Allah’ın terbiye edip yetiştirdiği Rasûlü’ne sormak ve müracaat etmek gerekir.
Allah’a sormak ve müracaat etmek, Kur’ân-ı Kerîm’e sormak ve müracaat etmek, Rasûlü’ne sormak ve müracaat etmek ise hadîs-i şerîflere sormak ve müracaat etmekledir.
Hadîs-i şerîfte Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“İyilik, nefsin-ruhun (temiz insan fıtratının) uygun gördüğü ve yapılmasını kalbin onayladığı şeydir. Günah (kötü olan) ise içini tırmalayan ve başkaları sana “yap” diye nice nice fetvalar verse bile içinde şüphe ve tereddüt uyandıran şeydir.”
(Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 227-228; Dârimî, Büyû’, 2.)
“İyilik güzel ahlâktan ibarettir. Günah ise kalbini tırmalayıp durduğu halde insanların bilmesini istemediğin şeydir.”
(Müslim, Birr, 14, 15; Tirmizî, Zühd, 52.)
Helal ve haram belli ama arada şüpheli olanlar da var. İşte bunlardan sakındığımız zaman gerçekten iyi olmayı arzu ediyoruz demektir. İşte bununla ilgili Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Helâl olan şeyler belli, haram olan şeyler bellidir. Bu ikisinin arasında, halkın birçoğunun helâl mi, haram mı olduğunu bilmediği şüpheli konular vardır.
Şüpheli konulardan sakınanlar, dinini ve ırzını korumuş olurlar. Şüpheli konulardan sakınmayanlar ise gitgide harama dalarlar. Tıpkı sürüsünü başkasına ait bir arazinin etrafında otlatan çoban gibi ki, onun bu araziye girme tehlikesi vardır.
Dikkat edin! Her padişahın girilmesi yasak bir arazisi vardır. Unutmayın ki, Allah’ın yasak arazisi de haram kıldığı şeylerdir.
Şunu iyi bilin ki, insan vücudunda küçücük bir et parçası vardır. Eğer bu et parçası iyi olursa, bütün vücut iyi olur. Eğer o bozulursa, bütün vücut bozulur. İşte bu et parçası kalptir.”
(Buhârî, Îmân, 39, Büyû’, 2; Müslim, Müsâkat, 107, 108; Ebû Dâvûd, Büyû’, 3; Tirmizî, Büyû’, 1; Nesâî, Büyû’, 2, Kudât, 11; İbni Mâce, Fiten, 14.)
İyi-kötü bilinmezse, yanlış tesirler, nefis ve şeytan devreye girer, insanın yanlışını süsler doğru zannettirir, iyi ve doğru olanı da nefsine uygun değilse kötü olarak süsler ve batıla kaydırır. İşte bundan dolayı şöyle diyoruz:
Ölçüyü kavrayan ve ölçüye uyan daima gelişir, ölçüyü kavramayan ve ölçüye uymayan daima değişir. Ölçü, ancak Allah ve Rasûlü’nün ölçüsüdür. Çünkü yanılanın ölçüsü yanılır, yanılmayanın ölçüsü yanılmaz. Yanılmayan ancak Allah Teâlâ ve yanılgıdan korunan Peygamber aleyhisselam’dır.