2. İyi insanları tanımak
c) İyi insan, güzel ahlâkın da gereği, yumuşak huylu olan, kaba ve sert olmayan kimsedir.
Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Sen onlara kaba ve katı yürekli olsaydın, etrafından dağılıp giderlerdi”
(Âl-i Imrân sûresi 3/159)
Hz. Peygamber Efendimiz de şöyle buyurmuştur:
“Yumuşak davranamayan kimse, bütün hayırlardan mahrum kalmış sayılır.”
(Müslim, Birr, 74-76; Ebû Dâvûd, Edeb, 10; Tirmizî, Birr, 67.)
Bu hadîs-i şerîf, Ebü’d-Derdâ radıyallahu anh tarafından farklı bir ifadeyle rivayet edilmiştir. Buna göre Rasûlullah Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Kime yumuşaklıktan bir nasip verilmişse, ona hayırdan da bir nasip verilmiştir. Kendisine yumuşaklıktan bir nasip verilmeyen kimseye de hayırdan bir hisse verilmemiş demektir.”
(Tirmizî, Birr, 67; Ahmed, VI, 159, 451.)
Başka bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurmuştur:
“Cehenneme kimin girmeyeceğini veya cehennemin kimi yakmayacağını size haber vereyim mi? Cana yakın olan, herkesle iyi geçinen, yumuşak başlı olup insanlara kolaylık gösteren kimseleri cehennem yakmaz.”
(Tirmizî, Kıyâmet, 45.)
Hadîs-i şerîf iyi insanın belli başlı özelliklerini ihtiva etmektedir. Demek ki iyi insanlar cana yakın, insanlarla kolayca anlaşabilen, hoşsohbet kimselerdir.
Herkesle iyi geçinen, dolayısıyla başkaları da kendisiyle iyi geçinen, yani kendisi iyi geçinen ve kendisiyle iyi geçinilen, güler yüzlü, tatlı dilli insanlar makbul kimselerdir.
“Tatlı dilli olanların dostları hergün biraz daha artar.” Hz. Ali (r.a.)
“Tatlı suyun başı kalabalık olur.” Mevlana
Yumuşak başlı ve uysal olanlar da Allah Teâlâ’nın beğendiği şahıslardır.
İnsanlarla olan işlerinde onlara kolaylık gösteren, alırken, satarken, borcunu öderken zorluk çıkarmayanlar iyi huylu insanlardır.
İyi ve akıllı kişi, dünyada Allah’ın rızâsını kazanmaya, âhirette O’nun azâbından korunmaya çalışır. Kur’ân-ı Kerîm’deki en özlü dualardan birini, namazımızın hemen her tahıyyatında tekrarlar ve “Ey Rabbimiz, bize dünyada da iyilik, âhirette de iyilik ver ve bizi cehennem azâbından koru” (Bakara sûresi 2/201) deriz.
Demek ki cehennem azâbından korunabilmek için cana yakın, herkesle iyi geçinen, yumuşak başlı ve insanlarla bitecek işlerinde onlara kolaylık gösteren bir kimse olmak gerekiyor.
İyi huylu bir insan olabilmemiz için bir yandan Hz. Peygamber Efendimiz’in duasıyla “Allahım beni güzel yarattığın gibi huyumu da güzelleştir” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 403, VI, 68, 155.) diye niyâz edelim, diğer yandan da iyi huylu, yumuşak başlı ve insanlara karşı anlayışlı olmaya gayret edelim.