C) İyilik ve Kötülük Edenlerin Durumu
İyi adam, hatta en iyi adam bile, kötülüğü olmayan değil, iyiliği kötülüğüne galip olan kişi; kötü ve en kötü adam bile hiç iyiliği olmayan değil, kötülüğü iyiliğine galip olan kişi demektir.
Bir kurum da bir insan gibi, iyi yönleri de kötü yönleri de olur.
İnsaflı insan, kusurunu gördüğü kimsenin kusurunu görmesi, güzelliklerini görmeye engel olmayan; güzelliğini gördüğü kimsenin de güzelliklerini görmesi, kusurunu görmesine engel olmayan kişidir. Yine insaflı insan, güzellikleri ve iyilikleri çok olan kimsenin artık kusurlarına bakmaz olur, kusurunu, güzelliklerine feda eder.
“Bir adamın iyilikleri, kötülüklerinden çok olursa, kötülükleri anılmaz olur. Kötülükleri iyiliklerinden fazla olursa, iyilikleri anılmaz olur.”
Abdullah b. Mübarek (rh.a.)
Hasta ruhlu insanlar, hep kusur araştırırlar; hiç iyilik görmek istemezler, gözlerine sokulsa bile görmek istemezler, olan güzellikleri de beğenmezler.
İnsanın kıymetini ancak insan bilir.
Herkes iyilik edilmeye layık değildirler.
“Karakterli, şerefli insana ikramda bulunursan, ona malik olursun adeta o kimse sana köle olur; şahsiyeti düşük kimseye de iyilik etsen sana karşı kibirlenir.”
Ebû’t-Tîb el-Mütenebbî
Şahsiyeti düşük insana iyilik edersen, o kimsenin şerrinden sakın denmiştir. Ama bize gereken ve bize yakışan, önce ehline, layık olana iyilik etmek; sonra da herkese iyilik etmektir. Zira her kap, içindekini dışına sızdırır. Bazen iyilik, düşmanlığı yok etmek bazen de düşmanlığı azaltmak için yapılabilir.
“İyilik ve tevazu, bütün düşmanlıkları yener.”
Amenemope
Kötülük etmeye hakkı ve gücü yettiği halde yapmamak gerçekten büyüklüktür. Hz. Peygamber (s.a.s.)’in Mekke’yi fethettiği zaman her türlü kötülük yapan Mekke müşriklerini affetmesi gibi.
“Her türlü kötülüğü yapmaya muktedir iken, kötü bir şey yapmamak; işte budur iyilik.” Andre Gide
Kötülüğü iyilik gibi yenen bir şey yoktur.
“Eğer hasmını yenmek istersen, fenalığa karşı iyilikle mukabele et!”
Said-i Nursî
Mecbur olunca harbin durumu ve hukuku farklıdır ve farklı cereyan eder. O zaman harpte iken yapılan adalet olur ki bu da bir iyiliktir.
İyiliği de yaparken usulünce olmalı ve kötülük yapar gibi olmamalıdır.
“Yalnız iyilik yapmak yetmez; iyiliği zerafetle yapmak da lazımdır.”
Denis Diderot
Özellikle iyilik yaptıktan sonra söz veya işaretle de olsa bahsedilmemelidir.
“İyiliğinize inanılmasını istiyorsanız, ondan hiç söz etmeyin.”
Blaise Pascal