Önce kurtulmak istiyor muyuz?
Eğer kurtulmak istiyorsak, kurtulmayı dert edinmemiz gerekir. Kurtulmayı dert edinenlerle birliktelik kurmamız gerekir.
Neden, nasıl, kimlerle, ne zaman, hangi prensip ve metotlarla kurtulmak istediğimizi ortaya koyan bir ilmî çalışmamız gerekir. Ortaya konan çareyi hemen ihlâsla uygulamaya almamız gerekir.
a) İLİM:
Lügatte ilim; bir şeyi kavramak, inceliğine vakıf olmak, bir şeyden haberdar olmak, anlamak manalarına gelir.
İlim, eşyanın hakikatini olduğu gibi bilmek, olanın hakikatine mutabık/uygun kesin bilgiye denir.
(Cürcânî, et-Ta’rîfât, s. 155, Beyrut 1983.)
Neleri bilmek?
1. İlmin kıymetini bilmek
Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
"Ey Ebu Zer, sabahleyin evinden çıkıp Kur'ân'dan bir âyet öğrenmen senin için yüz rekât nafile namaz kılmandan daha hayırlıdır. Yine sabahleyin evinden çıkıp mükellefin ameliyle ilgili olan veya olmayan ilimden bir bâbı öğrenmen (senin için) bin rekât nafile namazdan daha hayırlıdır."
(İbn Mâce, Mukaddime, 16, hadis no: 219)
“İnsan ölünce, üç ameli dışında bütün amellerinin sevabı kesilir: Sadaka-i câriye, kendisinden istifade edilen ilim, arkasından dua eden hayırlı evlâd.”
(Müslim, Vasiyyet, 14; Ebû Dâvûd, Vesâyâ, 14; Tirmizî, Ahkâm, 36; Nesâî, Vesâyâ, 8.)
İbn-i Abbâs radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Kalbinde Kur’ân’dan bir miktar bulunmayan kimse, harap bir ev gibidir.”
(Tirmizî, Fazâilü’l-Kur’ân, 18; Dârimî, Fezâilü’l-Kur’ân, 1; Ahmed İbn-i Hanbel, Müsned, I, 223.)
Osmân İbn-i Affân (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:
“Sizin en hayırlılarınız, Kur’ân (ilimlerini) öğrenen ve öğretenlerinizdir.”
(Buhârî, Fezâilü’l-Kur’ân, 21; Ebû Dâvud, Salât, 349; Tirmizî, Fezâilü’l-Kur’ân, 15.)
Ali b. Ebû Tâlib (r.a.)’ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:
“Kim Kur’ân’ı okur ve onu güzelce ezberler, helalini helal, haramını haram kabul ederse; Allah bu sayede o kimseyi cennetine sokar. O kişi de kendi ailesinden hepsi cehennemi hak etmiş on kişiye şefaat eder.”
(Tirmizî, Fezâilü’l-Kur’ân, 13; Ahmed İbn-i Hanbel, Müsned, I, 148.)
Kur’ân-ı Kerîm, bütün insanlığın dünya ve âhiret mutluluğunu hedef edinmektedir. Bu dünyadan maksat, ebedî cenneti kazanmaktır. Cennete gidebilmek için dünya hayatını Kur’ân’a göre yaşamak yani Kur’ân’ın helalini helal, haramını haram kabul edip hayatı buna göre düzenlemek gerekir. İşte bundan dolayı her gün Kur’ân-ı Kerîm’in ilminden ve feyzinden her gün istifade edilmelidir. Manası da kavranarak okunursa kişinin imanının kemâli artar, ameline de tesir eder.
“Gerçek mü’minler o kişilerdir ki, Allah anıldığı zaman yürekleri titrer. Allah’ın ayetleri okunduğunda bu ayetler onların imanlarını pekiştirir de sadece Rabb’lerine güvenip dayanırlar.”
(Enfâl sûresi 8/2.)
“Sana ilim öğreten arkadaş, her karşılaştığında eline bir altın veren arkadaştan daha faydalıdır.” Cemil Sena Ongun
2. Halimizi, konumumuzu bilmek
İnsan önce ölçüyü bilmeli ki kendi halini, durumunu anlayabilsin.
Konumumuzu bilirsek konumumuza göre hareket ederiz. İnsanlardan önce bizim kendimizi tanımamız gerekir.
Herkesin bulunduğu makamın önemini bilmesi gerekir.
3. Hedefimizi ve yolumuzu bilmek
Hedefi olanın hedefe ulaşmanın yolunu da bilmesi muhakkaktır.
İnsanların hedefleri kendilerini ele verir.
İnsanın nihâî hedefi kendisinden üstün olmalıdır. İnsandan üstün olan, dünyayı da cenneti de bize hizmetçi olarak yaratan Allah Teâlâ’dır.
Mü’minin nihâî gayesi Allah’ın razı olmasıdır. Ara hedefler de nihâî hedefe ulaştırırsa nihâî hedeften sayılır. Yoksa engelden sayılır.
4. Prensip ve ilkelerimizi bilmek
Bizim şahsî prensimizle kurumun prensibi aynîleşirse başarı hâsıl olur.
5. Görev ve sorumluluklarımızı bilmek,
Bilmekle idrak çok farklıdır. Önce bilme olur ve gereğiyle de amel ederse idrak hâsıl olur.
Gazalî şöyle der: Duvar çatlar ilimdir; duvar çatırdar idraktir; yıkılır haldir.”
Sorumluluğunun farkında olmayandan sorumlu hareket etmesi beklenemez.
“Bir insana kuvvet veren şey, işinde çalışmak ve ilerlemek gücünü temin eden sorumluluk duygusudur.”
Jean B. Moliere