Mü’min gerçekten 6 çeşit korku içindedir:
1. İmanının Allah Teâlâ tarafından alınması korkusu,
2. Kendisini Kıyâmet günü rüsvay edecek şeylerin, Hafaza melekleri tarafından yazılması korkusu,
3. Amelinin şeytan tarafından boşa çıkartılması korkusu,
4. Gaflet halinde, Azrâîl tarafından ansızın yakalanması korkusu,
5. Dünya ile aldanıp âhiretten gâfil kalması korkusu,
6. Ehli ve ayâli ile fazlaca ilgilenip Allah Teâlâ’nın zikrinden meşgul olamaması korkusu.
Hz. Osman (r.a.)
1. İmanının Allah Teâlâ tarafından alınması korkusu,
İmanı da küfrü de yaratan Allah Teâlâ’dır.
Allah Teâlâ, imanı, istediğine de isteyene de nasip eder; küfrü, razı olmayarak ve mecbur da olmayarak sadece isteyene yaratır.
Kul, imandan vazgeçer küfrü tercih ederse, Allah da onun küfrü tercihini razı olmayarak yaratır.
Mü’minin, bu duruma düşmemesi ve imanını koruyup kemale erdirmesi için; ilim, sâlih amel, zikir ve fikir/tefekkür gerekir.
Doğru ilim olmazsa ne iman olur ne amel olur. İlim önemli olduğu gibi, amel de önemlidir. Amelsizlik, zamanla imansızlığa götürebilir.
Mubahlar, çoğaldıkça tenzîhen mekruha köprü olur; tenzihen mekruh, çoğalınca tahrîmen mekruha köprü olur; tahrîmen mekruh çoğalınca harama köprü olur, haram çoğalınca küfre köprü olabilir. İşte mü’min bu korkuyu taşımalı da sedd-i zerâyi’ (sonu baştan engel olma) kaidesiyle ilim, sâlih amel, zikir ve fikir sebeplerine sarılmalı ve daima Peygamber Efendimiz (s.a.s.) gibi “Allahümme yâ mukallibe’l-kulûb, sebbit kalbî alâ dînik: Ey kalpleri halden hale değiştiren Allahım! Benim kalbimi dinin üzere sâbit kıl.” (Tirmizî, Deavât, 124.) diyerek dua etmelidir.
2. Kendisini Kıyamet günü rüsvay edecek şeylerin, Hafaza melekleri tarafından yazılması korkusu,
Mü’minin her yaptığı ve her söylediği kâtip melekler tarafından kayda geçmektedir. İyi şeyler kaydettirirse iyi karşılık bulacaktır. İyi karşılık bulmak isteyen ve kötü karşılık bulmamak isteyen elbette sâlih amel işlemesi gerekir. Yoksa sonundan da korkulabilir, âhirette kötü duruma düşmekten de korkulur.
Korkan, gereğini yapar; dikkat eder, sevap yazdıracak ameller işler, günah yazdıracak amellerden de sakınır. Böylece korkan emin olur.
Rabbimiz, her gün kırk defa namazda Fâtiha’yı okurken “mâliki yevmiddîn: Ceza gününün sahibi” diyerek âhireti hatırlatıyor ki mü’minler kâtip meleklere güzel ameller yazdırsınlar diye. İşte ayrı deliller:
“Şunu iyi bilin ki üzerinizde bekçiler var; değerli yazıcılar var; onlar, yapmakta olduklarınızı bilirler. İyiler muhakkak Naîm cennetindedirler, kötüler /günahkârlar da cehennemdedirler. Ceza gününde oraya girerler. Onlar (kâfirler) oradan kaybolup kurtulacak değillerdir.”
(İnfitâr sûresi 82/10-16)
3. Amelinin şeytan tarafından boşa çıkartılması korkusu,
Amellerin bütününü ve temelini, küfür boşa çıkartır. Riya, hased, gıybet amellerin sevaplarını zayi eder. Amellerin sevabındaki zayi oranı riya oranına göre olur. Riya hakkında Rasûlullah (s.a.s.):
Riyakâr âlimi, riyakâr mücahidi ve riyakâr zenginin cehenneme atılacağını haber vermiştir.
(Müslim, İmâre, 43.)
Hased hakkında Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Hasedden sakının! Şüphesiz, ateşin odunu (veya otları) yakıp bitirdiği gibi hased de iyilikleri yer bitirir.”
(Ebû Dâvûd, Edeb,52; İbn Mâce, Zühd, 22.)
Gıybet edenin sevabının gıybet edene, gıybet edilenin günahının da gıybet edilene yazılması bir bakıma ameli zayi edendir.
Gizli şirk olan riya, hased ve gıybet gibi amellerin sahipleri şeytana yakın ve şeytanın caddesinde bulunanlardır.
Şeytan, bu kimselere durmadan iğva vermekte, o kimseler de şeytana aldanmaktadırlar. Şeytanlar böylece kişinin amellerinin sevaplarını boşa çıkartmaya muvaffak olmaktalar. İşte Allah’tan hayâ edip korkan mü’minler de bu kötü huyların, amellerin sevaplarını zayi ettiğini bildiklerinden şeytanların oyununa gelmekten korkarlar.