2. Ölçüyü kavrayın ve dengeli olun
Ölçüyü kavrayan ve ölçüye uyan daima gelişir, ölçüyü kavramayan ve ölçüye uymayan daima değişir.
Yanılanın ölçüsü yanılır, yanılmayanın ölçüsü yanılmaz.
Yanılmayan, Allah Teâlâ ve Allah’ın öğretip eğittiği, yanılgıdan koruduğu, isabet edemeyince o halde bırakmayıp düzelttiği, daima koruması altında tuttuğu Hz. Peygamber (s.a.s.)’dir.
Yegâne ölçümüz; Kur’ân-ı Kerîm ve Hadîs-i Şerîfler, Sahâbe-i Kirâm’ın âyet ve hadislerden çıkardığı icmadır.
Ölçüler şunlardır:
a) Ölçü bilgi: İslâm=Kitap+Sünnet: Vahiy.
Kitap ve Sünnet’ten çıkarılan iki ölçü/usûl vardır: a) Usûliddîn, b) Usûl-i Fıkıh.
b) Ölçü insan: Hz. Peygamber’dir.
c) Ölçü hareket: Kur’ân ve Hadîslerde belirtilen Peygamberlerin Tevhid Hareketi.
d) Ölçü toplum: Hz. Peygamber (s.a.s.)’in yetiştirdiği ve risâlet güneşine nisbetle yıldızlar gibi olan Sahâbe-i Kirâmdır.
Dengeli olun ve denge adamı olun
İlim-Amel, Madde-Mana, Cesed-Ruh, Dünya-Âhiret...
İlim amel için, madde mana için, cesed ruh için, dünya da âhiret için var kılınmıştır. Yani birinciler vâsıta, ikinciler gayedir.
Vâsıtalar gayeye âlet olursa gayeden sayılır, gayeye âlet olmazsa engelden sayılır.
Eğer ilim öğrenilir de amel edilmezse ilim gaye edinilmiş olur; maddeye önem verilir de manaya önem verilmezse madde gaye edilmiş olur; cesedin gıdasına önem verilir de ruhun gıdasına önem verilmezse cesed gaye edilmiş olur; dünya ile âhiret kazanılmazsa dünya gaye edilmiş olur.
Eğer bir kimse dünyayı, âhireti kazanmaya vasıta etmek düşüncesiyle helal ve haramlara dikkat ederse vasıtayı gayeye vasıta etmiş, eğer bu ölçüye uymazsa vasıtayı gaye edinmiş olur ki bu da reddedilmiştir.