2. Üretken insan çeşitleri
d) Topluma yön veren kitaplar üreten insan
Topluma yön veren kitapları, topluma yön veren insanlar yazarlar. Bu kitapların yazılması kadar, o kitapları okuyacak nesillerin de yetiştirilmesi gerekir. Durmadan değişen değil, daima gelişen dil ile ölümsüz eserler yazılır. Çünkü durmadan değişen dil ile ölümsüz eser yazılmaz. Topluma yön veren eserlere ihtiyaç kadar belki daha önemli olan topluma doğru yön veren ilim ve irfan sahibi âlimlere, mürşidlere, liderlere ve âile reislerine de ihtiyaç vardır.
Şu üç çeşit ilim adamına ihtiyaç vardır: Tedrîs, teblîğ ve te’lîf.
Tedrîsat yapan âlimler, âlim yetiştiren âlimlerdir.
Teblîğ yapan âlimler, önce davayı halka mal edecek tebliğ yapacak âlimleri yetiştirirler sonra örnek halleri, güzel ahlâkları, hikmetli sözleri ve gönül alıcı vaazları ile halka yön verirler.
Te’lîf yapan âlimler, asrın hastalıklarına çözüm üretecek eserler yazan âlimlerdir.
Faydalı, doğru ve lazım olan bilgiler en değerli değerlerdir. Ancak bu değerlerden gerçek manada faydalanabilmek için bu bilgi belli bir metotla elde edilmelidir.
Bilhassa dînî bilgileri doğrudan konu ile ilgili bir kitaba başvurmadan önce o ilim dalı ile ilgili kaynak bir eser, seviyeli bir üstat ile birlikte okunmalıdır.
Akâid, fıkıh, fıkıh usûlü, tefsir, hadisle ilgili temel eserlerden her biri o dalın uzmanı olan bir âlimden okunmalıdır.
İlim elde etmede hedefe ulaştırıcı en kestirme ve sâlim yol, onu tam ve eksiksiz bir şekilde elde eden gerçek ehlinden almaktır. İlmin gerçek ehli olan; bildiği ile amel eden, sözü işine uygun, üstad elinde yetişmiş, ilmi aldığı kimseye iktida edip uyum gösteren ve edebiyle edeplenen kimsedir. Sahâbe’nin Hz. Peygamber’e, Tâbiînin de Ashâb’a olan iktidası ve edebi ile edeplenmeleri gibi. Şöyle demişlerdir: “İlim, adamların göğüslerinde idi. Sonra kitaplara intikal etti; fakat onların anahtarları hep erbabının ellerinde kaldı.” (Şâtıbî, el-Muvâfakât, (trc. Mehmed Erdoğan) I, 81-85, İstanbul 1990, İz Yay.)
Faydalı kitaplar kadar kitaplardan istifade edecek seviyeyi kazandırmak da önemlidir.