01.03.2017, 16:31

Dış Ticaret Politikasının Araçları 2

Suat Gün

Türkiye dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir ülke değildir. Türkiye’nin misyonu ve hedefleri vardır. Türkiye’nin temel misyonu ilahi menşelidir. Bu misyon ve görevlerini gerçekleştirmek için büyük devlet olmaya, dünyanın sayılı ekonomik, sosyal ve askeri gücü olmaya mecburdur. Birinci 10 yılda ilk 10 ekonomi, ikinci 5 yılda ilk 5 ekonomi arasına girmek mecburiyetindedir. Bunu gerçekleştirmek şuurlu ve hedefli bir çalışma ile mümkündür. Bilinçli bir dış ticaret ve iktisadi büyüme politikaları temel hedeflerin gerçekleştirilmesini temin edecektir. Ekonomiyi büyütmek için gerekli temel itici güç, ekonominin kendi içyapısındaki dinamiklerdir. Hiçbir ekonomi dış yardım ve ianelerle, başkalarının desteği ile ilerleme gösteremez. Bunu gerçekleştirmek; karar alıcıların isabetli ve azimli çalışmalarıyla mümkündür. Bu kararların alınmasında en büyük amil şüphesizdir ki; dış ticaret politikası araçlarıdır.

Devletler dış ticarete yönelik müdahalelerini yaparken kullandığı araçlar geleneksel olarak gümrük tarifeleridir. Fakat zamanla serbest ticaret düşüncesi korumacı ekonomik politikaların etkisini azaltmıştır, ama onun yerine yeni çok sayıda araç ve düzenlemeler ortaya çıkmıştır.

Serbest Dış Ticaret kapılarının açılmasında Dünya Ticaret Örgütü DTÖ)’nün önemli bir rolü olmuştur. DTÖ dünya ticaretinin gelişmesini dünya ekonomisinin büyüme hızından daha ileri seviyeye taşıyarak milletlerarası ticaretin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bunun sonucunda milletlerarası bağımlılık, merkezi finans sisteminin hâkimiyeti, Dünya Bankası ve IMF gibi kurumların etkinliği artmıştır. DTÖ’nün hedeflerinin dünya ticaretinin gelişmesi, uluslararası ticari anlaşmazlıkların çözülmesi, etkili bir mevzuat oluşturması gibi amaçlara yönelik olduğu söylense de uygulamada küresel finans sistemini ellerinde tutan yapıların astronomik paralar kazanmasına sebep olmakta ülkelerin iktisadi gelişmesine katkısı bulunmamaktadır. Bu nedenle her ülkenin kendi çıkarına uygun bir ekonomi ve dış ticaret politikası takip etmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu zorunluluk dış ticarete bazı araçları kullanarak müdahale etmek ve ticareti yönlendirmek ihtiyacına yol açmaktadır. Bu müdahale araçlarına Dış Ticaret Politikası Araçları adı verilmektedir.

1-Gümrük Tarifeleri: Malların ülke sınırlarından geçişi sırasında alınan vergilerdir.

2-Tarife-dışı Araçlar: Sayıları fazla olan bu araçlar genellikle ithalat kısıtlamasına yöneliktir.

a-Miktar Kısıtlamaları: Devletin ithalatı doğrudan doğruya belirli bir miktar ile sınırlandırması durumudur. İthalat kotaları ve yasaklamaları bu durum içerisindedir.

b-Tarife Benzeri Faktörler: Yerli katkı oranları, ithal-ikamesi endüstrilere sübvansiyonlar gibi yerli üretim karlılığını arttırıp ithalatı pahalılaştıran yöntemleri içerir.

c-Görünmez Engeller: Devletin halk sağlığı ve çevre korunması nedenleriyle çıkardığı müdahale yöntemleridir. Doğrudan dış ticaret amaçlı olmasa da etkisinin dış ticaret üzerinde görüldüğü müdahale araçlarıdır.

d-Gönüllü İhracat Kısıtlamaları: İthalatçı ülkeye etkisi nedeniyle, ihracatçı ülkenin kendi mallarının ihracına koyduğu sınırlandırma gibi müdahaleler bu kapsamdadırlar.

3-İhracatın Özendirilmesi: Dış ticaret politikası ithalatı kısıtlama yoluna gidebileceği gibi ihracatın ya da genel olarak döviz kazanan işlemlerin özendirilmesi için uygulanan teşvikleri de kapsamaktadır.

4-Bağlı Ticaret: Döviz tasarrufu sağlamak, yabancı sermaye yoluyla büyük sanayi tesisi kurmak gibi nedenlerle ''bağlı ticarete” başvurulabilir. Genel anlamda ülkeler arası anlaşmalara dayalı olarak gerçekleşir. Oldukça geniş kapsamlı olabilir; “takas, karşı-satınalım, geri-satınalım, dengeleme” gibi araçlar kullanılarak yapılabilir.

Ambargo, abluka, ticaret yasakları, kota, görünür görünmez ticari engeller, damping gibi araçlar kullanılarak yapılan dış ticaret müdahalelerinin ABD ve geçmişte İngiltere tarafından kullanıldığını biliyoruz. En son İran’a uygulanan ambargo, Rusya’ya karşı ekonomik yaptırımlar bunun tipik örneğidir.

Türk ekonomisinin güçlü ekonomiye geçiş için selektif bir dış ticaret politikasına yönelerek iktisadi gelişme ile birlikte dış ticaretini koordine etmesi aşağıda sıralanan dış ticaret politikası araçlarını sektör sektör, mal mal, ülke ülke gözden geçirerek uygulaması hayati derecede önem kazanmıştır.

1.Fiziki miktar ve değer üzerinden koyulacak ithalat kotaları, kademeli tarife kotaları, 2.Döviz kontrolü, 3.İthalat yasakları, 4. Çoklu kur sistemi, 5.Fark giderici vergiler, 6.Damping, 7.İç piyasaya yönelik endüstrilere sübvansiyon, 8. İhracat vergi ve sübvansiyonları, 9.Yurt içi katkı zorunluluğu, 10. Kamu kuruluşlarının yerli malı satın alma politikaları, 11. Sağlık, güvenlik ve çevre standartları yoluyla sınırlama getirmek, 12.Sanal, ticari ve fikri mülkiyet haklarının korunması ile ilgili tedbirler.

Dış ticareti geliştirmek için, aynı şekilde selektif tedbirler alınmalıdır. Bu tedbirler şöyle sıralanabilir:

1. Takas,

2. Kliring,

3. Aktarma ticareti,

4. Karşı satınalma işlemleri,

5. Geri satınalma işlemleri,

6. Fason imalatı

7. Dengeleme anlaşmaları

8. Uluslararası ödeme anlaşmaları,

a. Bölgesel iktisadi birleşme antlaşmaları

b. Gümrük birliği ve serbest ticaret bölgeleri

c. İktisadi birlik

Batılı ülkelerin geleneksel gümrük tarifelerinden diğer tarife dışı korumacılık türlerine geçmeleri sebebiyle dış ticarette saydamlık azaldı, serbest ticaret ve liberasyon bunu ilk savunan ülkeler tarafından delindi.

Bir ekonomi dış rekabet gücü kazanacaksa önce o ülkenin ihtiyacını yerli imkânlarla karşılayan sınai, ticari ve zirai üretim alt yapısı kurulmuş olması lazımdır. Yerli üretim fazlasının eritilmesi, ihtiyaç duyulan hammaddelerin tedariki için döviz kazandırıcı işlere ihtiyaç vardır. Bunu gerçekleştirmek için ülke ülke ticaret denkliğine dikkat etmek gereklidir. Gerekirse tek yanlı büyük büyük ticari açık verilen ülkelere karşı ithalat yasakları dâhil her türlü tedbiri almak gereklidir.

Türkiye cari fazla verdiğinde dış yardım misyonlarının nasıl kabaracağı, tesir gücünün nasıl artacağı düşünüldüğünde, cari açık sorununun çözümü var olmak, büyük devlet olmakla eşdeğer olduğu görülür.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:20
	Güneş	05:58
	Öğle	13:06
	İkindi	16:56
	Akşam	20:05
	Yatsı	21:37

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	34	93
2. Fenerbahçe	34	89
3. Trabzonspor	34	58
4. Başakşehir	34	52
5. Beşiktaş	34	51
6. Kasımpasa	34	49
7. Rizespor	34	49
8. Alanyaspor	34	48
9. Sivasspor	34	48
10. Antalyaspor	34	45
11. A.Demirspor	34	41
12. Kayserispor	34	40
13. Samsunspor	34	39
14. Ankaragücü	34	38
15. Karagümrük	34	36
16. Konyaspor	34	36
17. Gaziantep FK	34	34
18. Hatayspor	34	33
19. Pendikspor	34	30
20. İstanbulspor	34	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	32	72
2. Göztepe	32	66
3. Sakaryaspor	32	57
4. Kocaelispor	32	55
5. Ahlatçı Çorum FK	32	55
6. Bodrumspor	32	53
7. Boluspor	32	50
8. Bandırmaspor	32	47
9. Gençlerbirliği	32	47
10. Erzurumspor	32	44
11. Keçiörengücü	32	39
12. Manisa FK	32	37
13. Ümraniye	32	37
14. Şanlıurfaspor	32	34
15. Tuzlaspor	32	34
16. Adanaspor	32	33
17. Altay	32	15
18. Giresunspor	32	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	35	80
2. M.City	34	79
3. Liverpool	35	75
4. Aston Villa	35	67
5. Tottenham	33	60
6. M. United	34	54
7. Newcastle	34	53
8. West Ham United	35	49
9. Chelsea	33	48
10. Bournemouth	35	48
11. Wolves	35	46
12. Brighton	34	44
13. Fulham	35	43
14. Crystal Palace	35	40
15. Everton	35	36
16. Brentford	35	35
17. Nottingham Forest	35	26
18. Luton Town	35	25
19. Burnley	35	24
20. Sheffield United	35	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	33	84
2. Girona	33	71
3. Barcelona	33	71
4. Atletico Madrid	33	64
5. Athletic Bilbao	33	58
6. Real Sociedad	33	51
7. Real Betis	33	49
8. Valencia	33	48
9. Villarreal	33	45
10. Getafe	33	43
11. Osasuna	33	39
12. Sevilla	33	38
13. Deportivo Alaves	33	38
14. Las Palmas	33	37
15. Rayo Vallecano	33	34
16. Mallorca	33	32
17. Celta Vigo	33	31
18. Cadiz	33	26
19. Granada	33	21
20. Almeria	33	14