03.05.2020, 15:40

Kayıp Medeniyetin İlim Merkezi Buhara - 1

Dr. Ömer Faruk Atan

Günümüzde Özbekistan Cumhuriyeti sınırlarında bulunan Buhârâ, 54/674 yılında Hz. Muâviye’nin Horasan Valisi Ubeydullah b. Ziyâd tarafından fethedilerek ilk defa İslam hâkimiyetine girmiştir. Emevîler zamanında ve Abbâsîler’in ilk devrinde Buhârâ’da yerli hükümdardan başka, Merv’deki Horasan valisi tarafından tayin edilen bir emîr veya âmil yönetiliyordu.

260/874 yılında Buhârâ Emîri’nin Tâhirîler’i ortadan kaldırması üzerine şehir halkı ile ulemâ Sâmânîler’den Semerkant hâkimi Nasr b. Ahmed’e başvurarak şehri ona teslim ettiler. Nasr da küçük kardeşi İsmâil’i Buhârâ valiliğine tayin etti. Böylece Buhârâ 389/999 yılına kadar Sâmânîler tarafından idare edildi.

Sâmânîler döneminde Buhârâ, tarihinin en parlak dönemini yaşamış, büyük bir idarî ve kültürel merkez haline gelmiştir. Bu dönemde, Buhârâ’da önemli bir saray kütüphanesi oluşturulmuş ve başta İbn Sînâ olmak üzere pek çok bilim insanı, bu kütüphaneden yararlanmıştır. Sonraki dönemlerde ise, birçok savaş ve karışıklığın yaşanmasına rağmen önemli bir ilim-kültür merkezi olmaya devam etmiştir.

Sayısız âlim yetiştiği için bu şehir, “İslam’ın Kubbesi” ve “Doğunun Medine’si” şeklinde isimlendirilmiştir. Gerileme devrinde dahi büyük bir kültür merkezi olarak kalan bu ilim ve medeniyet merkezinden, başta Sahih-i Buhârî yazarı Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî olmak üzere pek çok âlim çıkmıştır. Târâbî İsyanı’na kadar Burhân Ailesi’nin sadr olduğu dönemde Buhârâ, çok sayıda ilim erbabının yaşadığı ve altı bin fakihin maaş aldığı ilim merkezlerinden biri olmuştur.

Buhârâ, hicrî V. asırdan itibaren birçok savaş, tahribat ve yönetim değişiklikleriyle siyasî olarak çalkantılı bir dönem yaşamıştır. Bu durum sadece siyaseti değil, aynı zamanda ilim dünyasını da olumsuz olarak etkilemiştir. Şehrin tahrip edilmesiyle kütüphaneler yakılmış, eserlere ulaşma imkânı ortadan kalkmıştır. Ayrıca birçok âlim ya ölmüş, ya da eğitim-öğretimini bırakarak başka coğrafyalara göç etmek zorunda kalmıştır.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:18
	Güneş	05:56
	Öğle	13:06
	İkindi	16:57
	Akşam	20:06
	Yatsı	21:38

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	34	93
2. Fenerbahçe	34	89
3. Trabzonspor	34	58
4. Başakşehir	34	52
5. Beşiktaş	34	51
6. Kasımpasa	34	49
7. Rizespor	34	49
8. Alanyaspor	34	48
9. Sivasspor	34	48
10. Antalyaspor	34	45
11. A.Demirspor	34	41
12. Kayserispor	34	40
13. Samsunspor	34	39
14. Ankaragücü	34	38
15. Karagümrük	34	36
16. Konyaspor	34	36
17. Gaziantep FK	34	34
18. Hatayspor	34	33
19. Pendikspor	34	30
20. İstanbulspor	34	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	32	72
2. Göztepe	32	66
3. Sakaryaspor	32	57
4. Kocaelispor	32	55
5. Ahlatçı Çorum FK	32	55
6. Bodrumspor	32	53
7. Boluspor	32	50
8. Bandırmaspor	32	47
9. Gençlerbirliği	32	47
10. Erzurumspor	32	44
11. Keçiörengücü	32	39
12. Manisa FK	32	37
13. Ümraniye	32	37
14. Şanlıurfaspor	32	34
15. Tuzlaspor	32	34
16. Adanaspor	32	33
17. Altay	32	15
18. Giresunspor	32	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	35	80
2. M.City	34	79
3. Liverpool	35	75
4. Aston Villa	35	67
5. Tottenham	33	60
6. M. United	34	54
7. Newcastle	34	53
8. West Ham United	35	49
9. Chelsea	33	48
10. Bournemouth	35	48
11. Wolves	35	46
12. Brighton	34	44
13. Fulham	35	43
14. Crystal Palace	35	40
15. Everton	35	36
16. Brentford	35	35
17. Nottingham Forest	35	26
18. Luton Town	35	25
19. Burnley	35	24
20. Sheffield United	35	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	33	84
2. Barcelona	33	73
3. Girona	33	71
4. Atletico Madrid	33	64
5. Athletic Bilbao	33	58
6. Real Sociedad	33	51
7. Real Betis	33	49
8. Valencia	33	47
9. Villarreal	33	45
10. Getafe	33	43
11. Osasuna	33	39
12. Deportivo Alaves	33	38
13. Sevilla	33	38
14. Las Palmas	33	37
15. Rayo Vallecano	33	34
16. Mallorca	33	32
17. Celta Vigo	33	31
18. Cadiz	33	26
19. Granada	33	21
20. Almeria	33	14