07.05.2020, 15:41

Kayıp Medeniyetin İlim Merkezi Buhara - 2

Dr. Ömer Faruk Atan

Buhârâ’da hicrî V-VII/XI-XIII. yüzyılları arası “sadr” olarak ilk defa hüküm süren “Burhân Ailesi” bağımsız dini bir idare kurmuş ve Moğol istilasına kadar varlıklarını sürdürmüştür. Şehrin siyasî ve hukukî bürokrasisinin başı anlamında olan “sadr” ünvanlı bu aile, şehir üzerindeki nüfuzu devam etmiştir.

Cengiz Han’ın 616/1220 tarihinde Buhârâ’yı almasıyla şehir, Moğollar tarafından işgal edilip yağmalanarak tahrip edilmiştir. Daha sonra Moğollar’a ve Buhârâ’daki aristokratlara karşı ayaklanma başlatan Mahmûd Târâbî adlı esnaf, şehirde hâkimiyetini güçlendirdikten sonra Mâverâünnehir’in en büyük dini rütbesini taşıyan Burhân ailesinden Ahmed’in yerine 636/1238 yılında Cemâluddîn’in oğlu Şemsuddîn Ahmed’i sadr olarak tayin etmiştir. Bundan sonra da artık sadr görevi bir süre bu ailede kalmıştır.

Sadece sadr göreviyle meşhur olmayıp, aynı zamanda Cemâluddîn Ubeydullâh b. İbrâhîm el-Mahbûbî (ö. 630/1233) ile birlikte VI/XII yüzyıldan itibaren Buhârâ’da önde gelen bir aile olarak kabul edilmiştir. Bu aile, Hanefî fıkıh geleneğinde ilmî özelliğinin yanı sıra, sadr görevini yürüttüğü için siyasette de etkin olmuştur.

Cengiz Han’ın yerini alan Ögedey Han’ın (ö. 639/1241) hüküm sürdüğü 1229-1241 yılları arasında büyük ve kalabalık bir ilim-kültür merkezi haline gelen Buhârâ, 662/1263’te Kubilay ile Arık Söke arasında meydana gelen savaşta, Buhârâlı beş bin kişi katledilip malları yağmalanarak aileler ya öldürülmüş ya da esir alınmıştır.

671/1273 tarihinde Buhârâ, İlhanlılar tarafından işgal edilip yedi gün yağmalanmıştır. Şehir, halkı ile birlikte ateş ve kılıçla tamamen imha edilerek yedi yıl boyunca Buhârâ’da insan yaşamamıştır. Burada yaşayan ilim ehli aileler bu işgalden nasibini alarak özellikle İran sınırları olmak üzere çevre ülke/beyliklere yayılıp ilmî hizmetlerine devam etmişlerdir.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:09
	Güneş	05:50
	Öğle	13:06
	İkindi	16:58
	Akşam	20:12
	Yatsı	21:46

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	34	93
2. Fenerbahçe	34	89
3. Trabzonspor	35	58
4. Beşiktaş	35	54
5. Başakşehir	34	52
6. Alanyaspor	35	49
7. Kasımpasa	34	49
8. Rizespor	35	49
9. Sivasspor	34	48
10. Antalyaspor	34	45
11. A.Demirspor	35	44
12. Samsunspor	35	42
13. Kayserispor	35	41
14. Ankaragücü	35	39
15. Karagümrük	35	37
16. Konyaspor	34	36
17. Gaziantep FK	34	34
18. Hatayspor	34	33
19. Pendikspor	34	30
20. İstanbulspor	35	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	33	72
2. Göztepe	33	69
3. Sakaryaspor	32	57
4. Kocaelispor	32	55
5. Ahlatçı Çorum FK	32	55
6. Bodrumspor	32	53
7. Boluspor	32	50
8. Bandırmaspor	32	47
9. Gençlerbirliği	32	47
10. Erzurumspor	32	44
11. Keçiörengücü	32	39
12. Manisa FK	32	37
13. Ümraniye	32	37
14. Şanlıurfaspor	32	34
15. Tuzlaspor	32	34
16. Adanaspor	32	33
17. Altay	32	9
18. Giresunspor	32	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	36	83
2. M.City	35	82
3. Liverpool	35	75
4. Aston Villa	35	67
5. Tottenham	34	60
6. Newcastle	35	56
7. M. United	34	54
8. Chelsea	34	51
9. West Ham United	35	49
10. Bournemouth	36	48
11. Wolves	36	46
12. Fulham	36	44
13. Brighton	34	44
14. Crystal Palace	35	40
15. Everton	36	37
16. Brentford	36	36
17. Nottingham Forest	36	29
18. Luton Town	36	26
19. Burnley	36	24
20. Sheffield United	36	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	34	87
2. Girona	34	74
3. Barcelona	34	73
4. Atletico Madrid	34	67
5. Athletic Bilbao	34	61
6. Real Sociedad	34	54
7. Real Betis	33	49
8. Valencia	33	47
9. Villarreal	33	45
10. Getafe	34	43
11. Osasuna	33	39
12. Deportivo Alaves	33	38
13. Sevilla	33	38
14. Las Palmas	34	37
15. Rayo Vallecano	33	34
16. Mallorca	34	32
17. Celta Vigo	33	31
18. Cadiz	34	26
19. Granada	33	21
20. Almeria	33	14