28.01.2022, 16:43

Hikmet

İbrahim Halil Er

Hikmetin genel tanımı; eşya hakkında bilgi edinme gücü demektir.
İslam mutasavvufları, ahlaki erdemin yücelmesinin hikmetle yani bilgi ile sağlanacağını savunurlar ve bu nedenle hikmet öğretisi üzerinde çok dururlar.
Kişinin iyi olması bilgisini ve hikmetini de geliştirirken, inanma da kişiye bir tür basiret yeteneğini kazandıracaktır.
Aslında düşünme melekesi olmadan erdemli olunmaz. Bu nedenle düşünme/hikmet melekesini islam alimleri ifrat ve tefrit noktasında ikiye ayırırlar.
1. Hikmetin azlığı; hikmetin/düşünmenin azlığı ahmaklığa yani aptallığa yol açar. Ahmaklık kişinin ahlaki gelişimini engeller. Çünkü iyi olabilmek için iyinin ne olduğunu bilmek gerekir.
2. Hikmetin fazlalığı; yani düşünmenin fazlalığı da kurnazlığa ve hilekarlığa neden olur.
Görüldüğü gibi ifrad ve tefrit yani aşırılık iki yönlüdür ve ikisi de aslında istenmeyen bir erdemsizlik örneğidir. Bu nedenle islam alimleri orta yolu (sıratı mustakimi) hep önermişlerdir.
Burada hikmet cehaletin zıddı olarak kullanılmışken felsefedeki anlamdan biraz farklılık arz etmektedir. Bunun en temel yönü kişinin kendisinin insan olduğunun farkında olması ve bu bilgi ile eylemde bulunmasıdır.
Hikmet erdemine bağlı erdemler de şunlardır: Zeka, çabuk anlama, zihin açıklığı, kolay öğrenme, iyi düşünme, ezberleme, hatırlama'dır.
hikmet cehalet ilişkisi de şu şekildedir: Kişide idrak gücü düşük olursa cehalet gerçekleşir. Fakat idrak gücü itikal/orta seviyede olursa hikmet ortaya çıkar. Bu özellik çok olursa kurnazlığa, az olursa ahmaklığa yol açar.
Hikmetin aşırılığını biraz daha açalım:
1. Araştırmada sınır aşıp tartışma ve anlatımda mübalağaya yönelir.
2.Soyut konularda duyularla hükmetmeye başlar. Bunlar; şeytana itaat, vehim, vesvesedir. Bu durum akıl ve düşüncenin atıl kalmasının sonucudur.
3. Kişi, olayların bireysel boyutunu gördüğünde (tikel) hilekarlık, kurnazlık ve kötülük oluşur.
4. Kişi olayı bütün olarak gördüğünde (tümel) deha ortaya çıkar.
5. Hikmetin eksikliği dar kafalılığa ve bönlüğe de yol açar...
Kur'an hikmet için şöyle buyurmuştur: "Eğer Allah'ın senin üzerinde lütfu ve rahmeti olmasaydı onlardan bir grup seni saptırmayı düşünmüştü. Oysa onlar ancak kendilerini saptırmaktadırlar ve sana bir zarar dokunduramazlar. Allah sana Kitab'ı ve hikmeti indirdi ve daha önce bilmediklerini öğretti. Şüphesiz Allah'ın senin üzerindeki ihsanı pek büyüktür." (Nisa 113)
Kur'an hikmet için şöyle buyurmuştur: "Eğer Allah'ın senin üzerinde lütfu ve rahmeti olmasaydı onlardan bir grup seni saptırmayı düşünmüştü. Oysa onlar ancak kendilerini saptırmaktadırlar ve sana bir zarar dokunduramazlar. Allah sana Kitab'ı ve hikmeti indirdi ve daha önce bilmediklerini öğretti. Şüphesiz Allah'ın senin üzerindeki ihsanı pek büyüktür." (Nisa 113)

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:27
	Güneş	06:03
	Öğle	13:07
	İkindi	16:55
	Akşam	20:01
	Yatsı	21:31

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	33	90
2. Fenerbahçe	33	86
3. Trabzonspor	33	55
4. Beşiktaş	33	51
5. Başakşehir	33	49
6. Rizespor	33	48
7. Kasımpasa	33	46
8. Antalyaspor	33	45
9. Alanyaspor	33	45
10. Sivasspor	33	45
11. A.Demirspor	33	41
12. Samsunspor	33	39
13. Ankaragücü	33	37
14. Kayserispor	33	37
15. Konyaspor	33	36
16. Gaziantep FK	33	34
17. Hatayspor	33	33
18. Karagümrük	33	33
19. Pendikspor	33	30
20. İstanbulspor	33	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	31	69
2. Göztepe	31	63
3. Ahlatçı Çorum FK	31	55
4. Sakaryaspor	31	54
5. Bodrumspor	31	52
6. Kocaelispor	31	52
7. Bandırmaspor	31	47
8. Boluspor	31	47
9. Gençlerbirliği	31	47
10. Erzurumspor	31	42
11. Ümraniye	31	37
12. Manisa FK	31	36
13. Keçiörengücü	31	36
14. Şanlıurfaspor	31	34
15. Tuzlaspor	31	33
16. Adanaspor	31	32
17. Altay	31	15
18. Giresunspor	31	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	34	77
2. M.City	33	76
3. Liverpool	34	74
4. Aston Villa	34	66
5. Tottenham	32	60
6. M. United	33	53
7. Newcastle	33	50
8. West Ham United	34	48
9. Chelsea	32	47
10. Bournemouth	34	45
11. Brighton	33	44
12. Wolves	34	43
13. Fulham	34	42
14. Crystal Palace	34	39
15. Brentford	34	35
16. Everton	34	33
17. Nottingham Forest	34	26
18. Luton Town	34	25
19. Burnley	34	23
20. Sheffield United	34	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	32	81
2. Barcelona	32	70
3. Girona	32	68
4. Atletico Madrid	32	61
5. Athletic Bilbao	32	58
6. Real Sociedad	32	51
7. Real Betis	32	48
8. Valencia	32	47
9. Villarreal	32	42
10. Getafe	32	40
11. Osasuna	32	39
12. Sevilla	32	37
13. Las Palmas	32	38
14. Deportivo Alaves	32	35
15. Rayo Vallecano	32	34
16. Mallorca	32	31
17. Celta Vigo	32	31
18. Cadiz	32	25
19. Granada	32	18
20. Almeria	32	14